REKOMENDACJE KOMISJI PRAWA PRACY ZWIĄZKU PRACODAWCÓW BUSINESS CENTRE CLUB W PRZEDMIOCIE WPROWADZENIA ZMIAN W ART. 15G USTAWY O SZCZEGÓLNYCH ROZWIĄZANIACH ZWIĄZANYCH Z ZAPOBIEGANIEM, PRZECIWDZIAŁANIEM I ZWALCZANIEM COVID-19, INNYCH CHORÓB ZAKAŹNYCH ORAZ WYWOŁANYCH NIMI SYTUACJI KRYZYSOWYCH
Komisja Prawa Pracy, działająca w ramach Związku Pracodawców Business Centre Club (dalej jako: „Komisja”), zwraca się o podjęcie pilnej inicjatywy ustawodawczej, mającej na celu wprowadzenie zmian do art. 15g ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz.U. z 2020 r., poz. 374; dalej jako: „Specustawa”). Komisja zwraca uwagę na najpilniejsze zmiany, jakich wymaga omawiana norma oraz działania jakie należy podjąć bez zmiany przepisów.
Przyspieszenie rozpoznawania wniosków o dofinansowanie złożonych w trybie art. 15g Specustawy.
W pierwszej kolejności Komisja wskazuje, że znaczna część przedsiębiorców nie otrzymała jeszcze dofinansowania zgodnie ze złożonymi wnioskami. Dotyczy to w szczególności dużych firm. Wiele z nich choć zawnioskowało o pomoc już w kwietniu 2020 r. nadal nie otrzymało żadnej informacji o jej przyznaniu. Komisja zawraca się z wnioskiem o odformalizowanie postępowania o przyznanie tej pomocy i przyspieszenie rozpatrywania składanych wniosków, bowiem tylko szybko udzielona pomoc stanowi realną pomoc dla przedsiębiorców.
Zmniejszenie progu procentowego spadku obrotów [brak prewencyjnego działania art. 15g Specustawy].
Zgodnie z omawianym przepisem, przedsiębiorca aby wystąpić o dofinansowanie na podstawie art. 15g Specustawy, musi odnotować określony w tym przepisie spadek obrotów gospodarczych w ujęciu ilościowym lub wartościowym. Przez spadek obrotów gospodarczych rozumie się spadek sprzedaży towarów lub usług w ujęciu ilościowym lub wartościowym:
– nie mniej niż o 15%, obliczony jako stosunek łącznych obrotów w ciągu dowolnie wskazanych dwóch kolejnych miesięcy kalendarzowych, przypadających w okresie po dniu 31 grudnia 2019 r. do dnia poprzedzającego dzień złożenia wniosku, o którym mowa w ust. 1, w porównaniu do łącznych obrotów z analogicznych dwóch kolejnych miesięcy kalendarzowych roku poprzedniego; za miesiąc uważa się także trzydzieści kolejno po sobie następujących dni kalendarzowych, w przypadku gdy dwumiesięczny okres porównawczy rozpoczyna się w trakcie miesiąca kalendarzowego, to jest w dniu innym niż pierwszy dzień danego miesiąca kalendarzowego, lub
– nie mniej niż o 25%, obliczony jako stosunek obrotów z dowolnie wskazanego miesiąca kalendarzowego, przypadającego po dniu 31 grudnia 2019 r. do dnia poprzedzającego dzień złożenia wniosku, o którym mowa w ust. 1, w porównaniu do obrotów z miesiąca poprzedniego; za miesiąc uważa się także trzydzieści kolejno po sobie następujących dni kalendarzowych, w przypadku gdy okres porównawczy rozpoczyna się w trakcie miesiąca kalendarzowego, to jest w dniu innym niż pierwszy dzień danego miesiąca kalendarzowego.
Należy zaznaczyć, że pomoc przewidziana w art. 15g Specustawy, miała w założeniu działać prewencyjnie i pomóc w utrzymaniu miejsc pracy, w szczególności w przypadku dużych podmiotów. W praktyce jednak, zanim taki przedsiębiorca osiągnie wymagany omawianym przepisem spadek obrotów gospodarczych, rozpoczyna on działania zmierzające do ograniczania kosztów prowadzonej działalności, co wiąże się najczęściej ze zmniejszeniem zatrudnienia personelu [często w trybie zwolnień grupowych]. Utrzymujący się spadek w wysokości 25% obrotów miesięcznie oznacza, że duży przedsiębiorca w ciągu czterech miesięcy będzie musiał zamknąć działalność gospodarczą i na taki spadek przedsiębiorcy nie mogą sobie pozwolić. W związku z tym, Komisja zwraca uwagę na to, że ustanowiony próg spadku obrotów jest zbyt wysoki dla dużych przedsiębiorców i właściwym rozwiązaniem byłoby uzależnienie spadku obrotów od wielkości przedsiębiorcy, ustanawiając niższe progi spadku obrotów dla średnich i dużych przedsiębiorców, a wyższe[dotychczasowe]progi spadku obrotów pozostałyby właściwe dla małych przedsiębiorców.
Uzupełnienie kryteriów spadku obrotów w odniesieniu do przedsiębiorców realizujących kontrakty długoterminowe z odroczonym terminem płatności.
W przypadku przedsiębiorców, których działalność opiera się na zawieraniu umów w ramach, których dostawa towaru/usługi wiąże się z powstaniem przychodu w momencie dostawy,bez wątpienia podstawowym miernikiem dla oceny ich sytuacji, jest spadek ilości kontraktów czy bieżących przychodów. Nie należy jednak zapominać, że istnieją przedsiębiorcy o wieloletnich cyklach produkcyjnych, w których działalność wpisane są przedpłaty czy zaliczki, tj. systematycznewpłaty na poczet ceny przez cały okres realizacji kontraktu zgodnie z przyjętym harmonogramem. Tytułem przykładu Komisja wskazuje na sytuacje, gdy:
zawarcie umów dokonywane jest z wieloletnim wyprzedzeniem w stosunku do realizacji przedmiotu mowy ( przemysł stoczniowy),
umowy poprzedzające finalne umowy sprzedaży dokonywane w jedno, dwuletnim okresie czasu (działalność deweloperska).
Obecna konstrukcja art. 15g Specustawy nie jest dostosowana do tych przedsiębiorców, u których cykl produkcyjny jest wieloletni (np. dwuletni), a zapłata wynagrodzenia następuje po jego zakończeniu. Ustawodawca de facto wykluczył z możliwości pozyskania dofinansowania przedsiębiorców, którzy otrzymują takie odroczone płatności. Tytułem przykładu można wskazać, odnosząc się do dwuletniego cyklu produkcyjnego, że otrzymanie przez takich przedsiębiorców płatności w 2020 r. za kontrakty zawarte np. w 2018 r. nie jest miarodajne (obrót wartościowy), podobnie jak to, że nie zawarli oni żadnej umowy w 2019 r. (obrót wartościowy). Zgodnie z cyklem produkcyjnym, powinni bowiem zawrzeć umowy w 2020 r., a brak nowych kontraktów oznacza załamanie działalności gospodarczej w przyszłości [co jest łatwo przewidywalne]. W tym kontekście kryteria wskazane w art. 15g Specustawy są niemiarodajne. W przypadku branż, w których realizacja umów zakłada przesunięcie w czasie pomiędzy zawarciem umowy z kontrahentem, a momentem sprzedaży/dostawy, spadek obrotów winien być definiowany jako spadek finalnej wartości umów przyrzeczonych (lub umów o podobnym charakterze) wynikających z zawarcia umów przedwstępnych, którym towarzyszy wpłata zaliczki w cyklu produkcyjnym.
Umożliwienie skorzystania z dofinansowania przewidzianego w art. 15g Specustawy agencjom pracy.
Art. 15g Specustawy przewiduje, że przedsiębiorca, u którego wystąpił spadek obrotów gospodarczych w następstwie wystąpienia COVID-19, może zwrócić się z wnioskiem o przyznanie świadczeń na rzecz ochrony miejsc pracy, o wypłatę ze środków Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych świadczeń na dofinansowanie wynagrodzenia pracowników objętych przestojem ekonomicznym albo obniżonym wymiarem czasu pracy, w następstwie wystąpienia COVID-19, na zasadach określonych w tym przepisie. Jednocześnie ustanowiono w nim przesłanki otrzymania dofinansowania, w tym w szczególności poziom obniżenia obrotu oraz tryb zawarcia właściwego porozumienia ze stroną społeczną lub przedstawicielami pracowników.
Omawiany przepis nie jest jednak dostosowany do specyficznych usług jakimi jest praca tymczasowa, cechująca się trójstronnym stosunkiem prawnym. Przy czym, w szczególności należy zwrócić uwagę na to, że:
– Praca jaką wykonuje pracownik tymczasowy oraz jej wymiar są uzależnione od zapotrzebowania pracodawcy użytkownika, a nie od zapotrzebowania agencji pracy. To pracodawca użytkownik wyznacza pracownikowi skierowanemu przez agencję pracy zadania i kontroluje ich wykonanie.
– Przepisy ustawy z dnia 9 lipca 2003 r. o zatrudnianiu pracowników tymczasowych (Dz.U. 2003 nr 166 poz. 1608; dalej jako: „u.z.p.t.”) przewidują, że jeszcze przed zawarciem umowy o pracę z pracownikiem tymczasowym, pracodawca użytkownik uzgadnia z agencją pracy, w szczególności wymiar czasu pracy pracownika tymczasowego (art. 9 u.z.p.t).
– Ponadto, zgodnie z przepisami, pracodawca użytkownik informuje agencję pracy na piśmie o wynagrodzeniu za pracę, której wykonywanie ma być powierzone pracownikowi tymczasowemu oraz o wewnętrznych regulacjach dotyczących wynagradzania, obowiązujących u danego pracodawcy użytkownika, a na wniosek agencji pracy przedstawia do wglądu treść tych regulacji (art. 9 ust. 2 u.z.p.t.).
– Co więcej, zgodnie z przepisami, pracodawca użytkownik ma obowiązek niezwłocznego poinformowania na piśmie agencję pracy o zmianie wewnętrznych regulacji dotyczących wynagradzania, o których mowa w art. 9 ust. 2 pkt 1 u.z.p.t., w okresie wykonywania na jego rzecz pracy tymczasowej przez pracownika tymczasowego, a na wniosek agencji pracy przedstawia do wglądu treść zmienionych regulacji. (art. 9a u.z.p.t.).
Jak wynika z powyższego, to nie po stronie stronie agencji pracy leży określenie wymiaru czasu pracy oraz wynagrodzenia za wykonywanie pracy przez pracownika tymczasowego. Agencja pracy jest raczej wykonawcą postanowień i decyzji leżących w domenie pracodawcy użytkownika, który końcowo również ponosi koszt wynagrodzenia pracownika tymczasowego [w tym powinien ponosić koszt wynagrodzenia przestojowego]. Wynagrodzenie i czas pracy pracownika tymczasowego są immanentnie związane z sytuacją u pracodawcy użytkownika, a w mniejszym stopniu z sytuacją, jaka ma miejsce w agencji pracy. Pracownik tymczasowy podporządkowany jest regulacjom dotyczącym czasu pracy oraz wynagrodzenia, jakie obowiązują u pracodawcy użytkownika, a nie w zatrudniającej go agencji pracy.
Powyższe powoduje, że w przypadku, gdy dojdzie do sytuacji, w której pracodawca użytkownik zawrze porozumienie w trybie art. 15g Specustawy, powinno ono obejmować również pracowników tymczasowych wykonujących u niego pracę, a agencja pracy powinna być jedynie wykonawcą takiego porozumienia.
Jest to pożądane również z uwagi na treść regulacji zawartej w art. 15 u.z.p.t., która przewiduje, że pracownik tymczasowy w okresie wykonywania pracy na rzecz pracodawcy użytkownika nie może być traktowany mniej korzystnie w zakresie warunków pracy i innych warunków zatrudnienia niż pracownicy zatrudnieni przez tego pracodawcę użytkownika na takim samym lub podobnym stanowisku pracy. Zasada ta, na mocy przepisów wynikających z przepisów ogólnych zawartych w Kodeksie pracy, znajduje zastosowanie również do pracowników pracodawcy użytkownika, co oznacza, że również w ich przypadku nie powinno dochodzić do nierównego traktowania przy porównaniu ich warunków zatrudnienia i warunków zatrudnienia pracowników tymczasowych. Do takich nierówności dojdzie bez żadnych wątpliwości w sytuacji, gdy pracodawca użytkownik obejmie porozumieniem, o którym mowa w art. 15g Specustawy, wyłącznie własny personel.
Teoretycznie można założyć, że agencja pracy w sytuacji opisanej powyżej powinna zmultiplikować porozumienie pracodawcy użytkownika, jednak nie zawsze jest to możliwe, z uwagi na brak ogólnego porozumienia z przedstawicielstwem pracowników, co do zastosowania przez agencję pracy tych samych warunków, jakie zastosował pracodawca użytkownik. Ponadto, takie postępowanie byłoby niezwykle trudne, ponieważ wymagałoby zawarcia, w najgorszym przypadku, kilkuset takich porozumień przez agencję pracy [dla każdego pracodawcy użytkownika odrębnie].
W związku z powyższym mając na uwadze, że:
– o wysokości wynagrodzenia i zasadach na jakich ono przysługuje w rozumieniu u.z.p.t. decyduje pracodawca użytkownik;
– o wymiarze czasu pracy pracownika tymczasowego decyduje pracodawca użytkownik;
– koszty pracy, w tym koszty wynagrodzenia pracownika tymczasowego, pokrywa pracodawca użytkownik;
– utrzymanie miejsca pracy przez pracownika tymczasowego zależy od zapotrzebowania pracodawcy użytkownika [w praktyce z uwagi na różne, często odległe, lokalizacje poszczególnych pracodawców użytkowników, ale również z uwagi na fakt, że są to w części pracownicy będący cudzoziemcami, którzy mają zalegalizowaną pracę u danego pracodawcy użytkownika, rzadko dochodzi do przesunięć pracowników pomiędzy użytkownikami, a częściej pracownik tymczasowy traci pracę w przypadku braku zapotrzebowania na pracowników zewnętrznych];
– należałoby przyjąć, że agencja może być wykonawcą porozumienia zawartego przez pracodawcę użytkownika, który spełnia wymagania określone w art. 15g Specustawy i na mocy takiego porozumienia [które zawarł pracodawca użytkownik, ale jednocześnie, które obejmuje pracowników tymczasowych] agencja pracy może otrzymać dofinansowanie dla pracowników tymczasowych skierowanych do tego pracodawcy użytkownika.
Przewidzenie w procedurze przewidzianej w art. 15g Specustawy sytuacji, gdy nie dojdzie do porozumienia ze stroną społeczną.
Komisja stoi na stanowisku, że regulacja zawarta w art. 15gSpecustawy, powinna przewidywać, że jeżeli warunki i tryb wykonywania pracy w okresie przestoju ekonomicznego lub obniżonego wymiaru czasu pracy nie zostaną ustalone w terminie wskazanym w ustawie ze stroną społeczną lub przedstawicielami pracowników, to pracodawca ustala je samodzielnie.Komisja wskazuje, że jest niezrozumiałe dlaczego proponowana regulacja została usunięta z projektu nowelizacji Specustawy. Obecnie wielu pracodawców znajduje się w sytuacji, w której pomimo złej sytuacji finansowej, z uwagi na brak zgody pracowników, nie może wprowadzić obniżonego wymiaru czasu pracy czy przestoju na zasadach wynikających z art. 15g Specustawy.
Przewidzenie w procedurze przewidzianej w art. 15gSpecustawymożliwości przedłużenia dofinansowania.
Świadczenia przewidziane w art. 15g Specustawy przysługują przez łączny okres trzech miesięcy, przypadających od miesiąca złożenia wniosku. Powszechnie wiadomo już ,że kryzys w gospodarce trwać będzie nie przez okres trzech miesięcy, ale przynajmniej do końca 2020 roku. Należy wiec stworzyć dla części przedsiębiorców możliwość dłuższego korzystania ze wsparcia przewidzianego w ustawie.
