Choć Koran podkreśla równość kobiet pod względem religijnym, to stawia mężczyzn o jeden stopień wyżej i nakazuje przedstawicielkom płci pięknej posłuszeństwo wobec mężów. Kobieta ma pierwszeństwo jedynie w sypialni – to alkowa w wersji arabskiej. Randki tylko dorosłych, dozwolony rozwód, dbanie o przyjemność żony. To z kolei tradycja i prawo żydowskie, które bardzo szczegółowo regulują kwestie związane z męsko-damskimi relacjami, małżeństwem i zasadami w sypialni
Koran z jednej strony nawołuje do szacunku i dobrego traktowania kobiet, a z drugiej zawiera kontrowersyjne fragmenty mówiące np. o tym, że jeśli kobieta sprzeciwia się mężczyźnie, ten ma prawo ją uderzyć. We współczesnych tłumaczeniach Koranu słowo „bić”, które w języku arabskim ma wiele odcieni znaczeniowych, jest tłumaczone jako „odsunąć się”. Kobieta nie może rozkazywać mężczyznom, dlatego w wielu krajach muzułmańskich istnieje silny opór przed powierzaniem kobietom jakichkolwiek funkcji przywódczych i ich działalności publicznej. Rola kobiet w wielu społecznościach ogranicza się do pracy na rzecz domu i wychowania dzieci, nie wolno im wychodzić z domu, a jeśli już, to do meczetu. Nawet zakupy są domeną mężczyzn. W wielu miejscach świata arabskiego nie do pomyślenia jest, by kobieta mogła sama wejść do restauracji, czy kierować autem.
Islam zabrania kontaktów obcych mężczyzn z kobietami zgodnie z zasadą, że mogą one prowadzić do rzeczy zakazanych, a z punktu widzenia religii „Wszystko, co wiedzie do zakazanego, jest również zakazane. „Kobiety nie mogą używać perfum (chyba, że w zaciszu domu) i mają obowiązek zakrywać ciało, a w wielu krajach również twarz i włosy. Religia zabrania kobietom przejawiania uległej i poddańczej postawy w rozmowach z obcymi mężczyznami. Powinny one wynikać z konkretnej potrzeby i ograniczyć się do załatwienia danej sprawy przy pomocy niezbędnych słów. Islamskie księgi uzasadniają takie podejście chęcią ochrony godności kobiety i zapobiegania sytuacjom, w których jest ona traktowana jak obiekt seksualny.
Wielożeństwo dla zamożnych
Kobieta poznaje swojego przyszłego męża pod opieką i z inicjatywy ojca lub męskiego opiekuna. Po akceptacji kandydata, odbywa się uroczystość ślubna, która, zgodnie z tradycją arabską, powinna być skromna i skierowana do najbliższej rodziny.
W czasie nocy poślubnej mąż powinien w „Miły i delikatny sposób traktować swą nowo poślubioną żonę, rozmawiać z nią, starając się ukoić jej tęsknotę za rodzinnym domem, jednocześnie próbując, by to zbliżyło ich do siebie” – czytamy w publikacji „Islam a seks” Małżonkowie mają obowiązek dbać o czystość ciała, przyjemny zapach i atrakcyjny wygląd.
W odróżnieniu od wielu religii, islam nie traktuje miesiączkującej kobiety za „nieczystą”. Mąż może rozkoszować się ciałem żony, zaleca się jedynie przykrycie dolnej części jej ciała.
Z punktu widzenia Europejczyków, kontrowersyjną zasadą jest zgoda na poligamię. Mężczyzna ma prawo poślubić od jednej do czterech żon, ale tylko pod warunkiem, że jest w stanie traktować je w taki sam sposób. Poligamia wymaga zgody obu stron. Nie można zmusić kobiety do poślubienia żonatego mężczyzny. Przed ślubem żona ma prawo zadeklarować brak zgody na drugą żonę. W praktyce, poligamia w krajach arabskich nie jest spotykana tak często, jak mogłoby się wydawać. Barierą są finanse – na posiadanie kilku żon mogą sobie pozwolić jedynie bardzo zamożni mężczyźni.
Sekrety sypialni
Islam podchodzi do seksu w pozytywny sposób, ale jedyną jego akceptowalną formą jest małżeństwo. Dozwolone są różne techniki i pozycje seksualne akceptowane przez obydwojga małżonków, przy czym żona – poza połogiem i miesiączką – nie ma prawa odmawiać łóżkowych igraszek mężowi, zgodnie z zasadą „Wasze żony, są to wasze pola, uprawiajcie je, ilekroć wam podobać się będzie”.
Z drugiej strony hadisy (nakazy religijne) zalecają, by mężczyzna w pierwszej kolejności zadbał o przyjemność żony, a dopiero potem o własną. Powinien również odpowiednio przygotować kobietę do seksu „pocałunkami i pieszczotami”. Islam zezwala na masturbację na zasadzie wyboru „mniejszego zła” pomiędzy samozaspokojeniem, a zdradą małżeńską. Małżonkom nie wolno zdradzać sekretów wspólnej alkowy. Żonom nie wolno „opisywać mężowi zalet obcej kobiety z uwagi na to, iż owa kobieta może spodobać się jej mężowi. Z drugiej strony, może on znienawidzić swoją żonę, z powodu braku u niej takich zalet, jakie posiada obca kobieta” – przestrzega Centrum Islamskie.
Małżeństwo na jedną noc
Rozwód jest dozwolony, dzieci z zasady zostają z ojcem, ale w niektórych krajach, po przekroczeniu odpowiedniego wieku, mogą same zdecydować, u którego z rodziców chcą się wychowywać. Kobieta może uzyskać rozwód na swoją prośbę (hula), jeśli przedstawi sądowi wystarczające argumenty np. stałą przemoc fizyczną ze strony męża. Może też rozwieść się z powodu „niezgodności charakterów”, ale wtedy musi zwrócić mężowi posag. Każdy muzułmanin, który chce założyć rodzinę, musi zapłacić za żonę specjalny datek (Mahr), który jest zabezpieczeniem na wypadek rozwodu na żądanie mężczyzny. Mahr bywa niejednokrotnie przyczyną braku zawierania małżeństw przez mniej zamożnych Arabów. W obyczajowości szyitów dozwolone są „małżeństwa czasowe”, zawierane na jedną noc i kończące się rozwodem wraz z nadejściem poranka. Zdrady małżeńskie zwłaszcza po stronie kobiet, karane są chłostą, a nierzadko karą śmierci poprzez ukamienowanie.
Małżonek na zamówienie
Ester mieszka w Krakowie od czterech lat razem z dziećmi i mężem. Wyszła za mąż w wieku 20 lat. Pracuje jako nauczycielka w żydowskim przedszkolu. Należy do ruchu Chabad Lubawicz, jednej z gałęzi chasydyzmu, który narodził się ponad 250 lat temu w Rosji. Nam wyjaśnia, jak wygląda miłość po żydowsku.
Chasydzkie dzieci już w bardzo młodym wieku poznają zasady religijne. Z biegiem czasu ich praktykowanie staje się dla nich naturalną częścią codziennego życia. Podstawą jest Tora (Biblia Hebrajska), nauki cadyków (czyli chasydzkich przywódców religijnych) oraz rabinów. Kiedy dziewczęta i chłopcy wkraczają w wiek, w którym dozwolone jest zawieranie małżeństw (czyli po skończeniu osiemnastu lat), nadchodzi czas poszukiwań odpowiednich partnerów. W tej materii nie ma miejsca na przypadek. W społecznościach chasydzkich działa do dziś instytucja szadchana czyli swata. – Są ludzie którzy pracują jako szadchan, ale wielu z nich, to po prostu członkowie rodziny lub dalsi krewni, którzy przejmują jego funkcję. Osoby, które korzystają z pomocy swata zazwyczaj płacą za jego pomoc, zwłaszcza jeśli propozycja zakończyła się ślubem – śmieje się Ester.
Swat musi doskonale znać oczekiwania samotnych osób w stosunku do przyszłego małżonka. I to zarówno w kwestii charakteru, jak i zasobności kieszeni. – Spokojny, energiczny, zamożny, starszy, inteligentny, pracujący, z poczuciem humoru – to wszystko może znaleźć się na liście swata, który na podstawie dokładnie sprecyzowanych oczekiwań aranżuje spotkania singli – tłumaczy Ester.
Randka tylko dla dorosłych
Zawieranie związków małżeńskich poprzedzone jest randkami, które w odróżnieniu od tego, co przyjęte jest w naszej kulturze, nie służą zabawie, lecz gruntownemu poznaniu przyszłego małżonka i są dostępne jedynie dla osób w odpowiednim wieku. Ponieważ prawo żydowskie nie zezwala na to, by osoby niepołączone więzami małżeństwa przebywały sam na sam w miejscach odosobnionych, najbardziej odpowiednim miejscem na randki są miejsca publiczne np. restauracje oraz takie, w których można spokojnie porozmawiać.
– Randki to odpowiedzialna sprawa. Na spotkaniach rozmawia się o wspólnym życiu, podziale obowiązków, wartościach, celach, dążeniach. Przyszli małżonkowie ustalają wspólny punkt widzenia na wiele spraw – tłumaczy Ester. Randki trwają do momentu, kiedy młodzi ludzie poczują się gotowi do zawarcia małżeństwa. Ester zdecydowała się na ten krok zaledwie po kilku tygodniach znajomości z przyszłym mężem, ale zdarza się, że spotkania trwają przez wiele miesięcy. Według Talmudu (komentarz do Tory) mężczyzna nie może poślubić kobiety, dopóki nie zobaczy zainteresowanie swoją osobą. Kobiecie nie wolno wyjść za mąż do czasu, kiedy jej decyzja będzie w pełni dojrzała. Jeśli po paru spotkaniach nie zaiskrzy, młodzi ludzie mają obowiązek szukać dalej.
Dbanie o przyjemność kobiety
Seks przedmałżeński jest zakazany, podobnie jak homoseksualizm. Młodzi chłopcy i dziewczęta są separowane od siebie i chodzą do osobnych szkół.
Czy separacja nie powoduje, że w dorosłym życiu mężczyznom trudno znaleźć wspólny język z kobietami ? – Od 12, 13 roku życia dzieci są przygotowywane do małżeństwa, związków, tworzenia relacji i dorosłego życia. Dziewczynki są uczone tego, jak myślą i działają chłopcy. Poza tym mamy dużo braci, więc znamy męski punkt widzenia – zapewnia Ester. W dniu ślubu mąż podpisuje kontrakt, który wręcza żonie. Zobowiązuje się w nim do opieki, zapewnienia wyżywienia i ubrania. Mężczyźni dbają o sprawy materialne, kobiety o dom i dzieci. W współczesnych realiach kobiety pracują na równi z mężami, ale takie sprawy są omawiane przed i w trakcie małżeństwa.
– Małżonkowie są partnerami. Nikt nie powie, że kobieta przez to, że pracuje w domu, ma mniej pracy. Wręcz przeciwnie uważamy, że żona, która zajmuje się wychowywaniem dzieci, jest bardziej zajęta – wyjaśnia Ester.
W sypialni zalecane jest dbanie o przyjemność żony, nie wolno uprawiać seksu w stanie nietrzeźwym, pod przymusem, w obecności innej osoby, w czasie żałoby i przy zapalonym świetle.
Dla chasydów nieczyste jest wszystko, co związane jest ze śmiercią. Ponieważ miesiączka jest symbolicznym zakończeniem potencjalnego życia, przez dwa tygodnie w miesiącu (w czasie okresu i tydzień po) mąż i żona śpią w oddzielnych łóżkach, nie mogą się dotykać ani przytulać. Jest to dozwolone dopiero po kąpieli kobiety w mykwie czyli rytualnej łaźni, która ma niezwykle istotne znaczenie dla religijności żydowskiej.
Według Talmudu separacja ma służyć temu, by kobieta była kochana przez męża, tak jak w pierwszym dniu ślubu oraz zapobiec kłopotom małżeńskim wynikającym z odmiennych temperamentów.
– Kiedy przez określony czas nie ma kontaktu fizycznego, bardziej doceniasz te dwa tygodnie, kiedy jest to dozwolone – mówi Ester. Jeśli chodzi o regulacje narodzin najważniejsza jest zasada, by nie doprowadzać do tego, by męskie nasienie znajdowało się poza ciałem kobiety.
– Wierzmy, że każde dziecko jest częścią Boga, a ich powoływanie na świat najważniejszym zadaniem. Z tego powodu rodziny żydowskie są bardzo duże. Od najmłodszych lat uczymy się wsparcia i szacunku dla każdego członka naszej społeczności – podkreśla nasza rozmówczyni. Rodzice dbają o edukację seksualną dzieci, rozmawiają z nimi o wszystkim, na takim poziomie, by do nich dotrzeć.
– Nasi rabini maja żony i rodziny. Mogą służyć doświadczeniem życiowym w wielu praktycznych sprawach. Kiedy mam problem z mężem mogę porozmawiać o tym z rabinem. Podobnie, jak wtedy kiedy nie wiem, jak zmienić dziecku pieluszkę – żartuje Ester. W małżeństwie nie ma tematów tabu. – Jesteśmy przyjaciółmi, więc rozmawiamy o wszystkim. Jeśli żona nie jest gotowa na to, by mieć kolejne dziecko, nie pozwala na to jej stan zdrowia lub są inne ważne powody, może zażywać tabletki antykoncepcyjne.
Szczęśliwy rozwodnik
Rozwody zdarzają się niezwykle rzadko. – Działa zasada: najpierw staraj się rozwiązać problemy, potem myśl o rozwodzie. W razie potrzeby korzystamy z pomocy rodziny i rabina. Jeśli para mimo wszystko zdecydowana jest na rozwód, idzie do rabina, kontrakt ślubny jest anulowany, a mąż wręcza żonie get czyli list rozwodowy – wyjaśnia Ester.
Para posiadająca dzieci wspólnie decyduje z kim zostaną. Jeśli to mąż chce się rozwieść, a żona nie wyraża zgody, o rozstaniu decyduje sąd żydowski. W odwrotnej sytuacji sąd może jedynie próbować wpłynąć na męża.
Jeśli żona i mąż mają kontrakt od rabina potwierdzający rozwód, mają prawo wziąć drugi ślub. Z punktu widzenia religii chasydzkiej drugie małżeństwo nie jest mniej ważne od pierwszego. – Wiadomo natomiast, że trzeba się w nim jeszcze bardziej starać – podkreśla Ester.
Joanna Jałowiec